حسابداری حقوق دستمزد
حسابداری حقوق و دستمزد چیست؟
در یک تعریف ساده حقوق دستمزد به هزینه‌‌ای گفته می‌شود که کارفرما به ازای کاری که کارگر و کارمند انجام می‌دهد به وی پرداخت می‌کند. این مفهوم چیزی نیست که برای کسی ناآشنا باشد!
حقوق و دستمزد همیشه از مهم‌ترین هزینه‌هایی است که هر کسب و کاری باید بپردازد. این هزینه تقریباً همیشه قابل کسر از درآمد ناخالص است. در واقع یکی از کارهایی که واحدهای اقتصادی به منظور کاهش مالیات انجام می‌دهند، کم کردن این هزینه از درآمد ناخالص است.
حسابداران عزیز باید به یاد داشته باشند که حقوق و دستمزد براساس موارد مختلفی تغییر می‌کند. ممکن است حقوق یک ماه با حقوق ماه دیگر متفاوت باشد. از این رو نیاز به نرم افزاری که بتواند به صورت دقیق این محاسبات را انجام دهد، بیش از پیش احساس می‌شود.
وظیفه واحد حسابداری این است که کارکرد پرسنل را به صورتی که با آن‌ها قرارداد شده به طور دقیق محاسبه کند. جزئیات این محاسبه باید به صورت فیش حقوقی به کارمندان ارائه شود. از این رو یکی دیگر از مباحث مهمی که در ادامه این مقاله به آن اشاره می‌کنیم، فیش حقوقی است.
لینک مرتبط: اکسل محاسبه حقوق 1401
انواع پرداخت حقوق دستمزد در ایران
به طور کلی سه نوع پرداخت حقوق و دستمزد در ایران پذیرفته است.
براساس زمان
در این حالت ارزیابی میزان کار کارمند برحسب زمان سنجیده می‌شود. برای مثال قراردادی که با کارمند بسته می‌شود، می‌گوید وی در ازای ۸ ساعت کار مقدار مشخصی دریافت می‌کند.
براساس کار انجام شده
قراردادهایی که پرداخت حقوق و دستمزد را منوط به انجام کاری می‌کنند، کمی سخت هستند. برای مثال در صورتی که یک نقاش بخواهد یک اتاق را رنگ آمیزی کند، براساس همان یک اتاق دستمزد دریافت می‌کند.
براساس طرح تشویقی
در این حالت هم زمان و هم میزان کار از اهمیت بالایی برخوردار خواهند بود. برای مثال تصور کنید به کارگر گفته شود در ازای هر ۸ ساعت کار مبلغ مشخصی به وی پرداخت می‌شود اما اگر تعداد کالای تولید شده بیش از یک مقدار مشخص باشد، مقداری پاداش برای او در نظر گرفته خواهد شد.
لینک مرتبط: جدول کامل حقوق کارگران در سال ۱۴۰۱
حسابداری حقوق و دستمزد شامل چه مواردی می‌شود؟
در این نوع حسابداری همانطور که اشاره کردیم، حسابدار باید دستمزد یک کارمند را در یک بازه زمانی مشخص محاسبه کند. این کار موارد بسیاری است که باید در نظر گرفته شود. در ادامه به تعدادی از این موارد اشاره می‌کنیم:
- دستمزد ناخالص، حقوق، پاداش و پورسانت، سود سالانه
- کسری مالیات
- کسورات حقوقی شامل حق بیمه و طرح‌های پس انداز
- مزایای غیر نقدی که کارفرما در نظر گرفته است.
- حق اولاد، حق مسکن، خوار و بار و بن کارگری
- حق ایاب و ذهاب
به یاد داشته باشید که برای محاسبه حقوق و دستمزد عوامل مختلفی باید در نظر گرفته شوند. برای مثال حقوق یک کارگر ماهر با یک کارگر ساده کاملاً متفاوت است. این عوامل به دو دسته داخلی (شامل مهارت‌های فرد، تجربه، مدارک تخصصی و…) و خارجی (شامل کمبود یک مهارت خاص در یک صنعت یا شرایط اقتصادی کنونی) تقسیم بندی می‌شوند.
اصطلاحات اصلی در محاسبه حقوق و دستمزد
دستمزد مستقیم
به دستمزد کارگرانی که به صورت مستقیم در تولید یک محصول یا خدمت مشغول هستند، حقوق یا دستمزد مستقیم گفته می‌شود. در این تعریف کارمندانی مثل کارمندان بازاریابی دخیل نخواهند بود.
دستمزد غیر مستقیم
برخی افراد هستند که به طور مستقیم در تولید یک محصول دخیل نیستند اما وجود آن‌ها برای تولید ضروری است. برای مثال کارمندانی که به تعمیر دستگاه‌های کارخانه می‌پردازند در این دسته قرار می‌گیرند. به دستمزدی که این افراد دریافت می‌کنند، دستمزد غیر مستقیم گفته می‌شود.
حقوق پایه چیست؟
حقوق پایه مقداری است که کارفرما براساس قرادادی که بسته است، ملزم به پرداخت آن است. حقوق پایه کف حقوقی است که یک کارمند می‌تواند دریافت کند. مقدار حقوق پایه هر ساله توسط دولتمردان مشخص می‌شود.
براساس ماده ۳۲ قانون سیستم حقوق و دستمزد کارکنان از دو بخش حقوق ثابت و دستمزد متغیر تشکیل شده است. براساس قانون هیچ کارفرمایی حق ندارد افراد را بدون حقوق به کار بگیرد.
فرمول محاسبه حقوق پایه = روز های سکارکرد کارگر * دستمزد روزانه کارگر
حقوق ثابت چیست؟
حقوق ثابت در واقع مزد شغل و مزایای پرداختی است که در دو نوع محاسبه می‌شود. در نوع اول وزارت کار و رفاه اجتماعی یک لیست از طبقه بندی مشاغل دارد که حقوق و دستمزد کارکنان عادی براساس آن تعیین می‌شود.
حقوق مدیران و متخصصان مجموعه براساس مجوز وزارت کار و امور اجتماعی از طرح بندی مشاغل خارج می‌شود. این مقدار براساس آیین نامه مربوطه قابل پرداخت خواهد بود.
حقوق و دستمزد مدیران و متخصصان از روش امتیاز شخصی و شغلی قابل اندازه گیری می‌باشد. در این روش ابتدا خصوصیات شخصی قابل اندازه گیری افراد برسی می‌شود. پس از آن عنوان شغلی و منصب آنان براساس طرح طبقه بندی مشاغل مشخص می‌شود. عوامل تشکیل دهنده نظام حقوق مدیران و متخصصان شرکت در زیر آمده است:
- مصوبات شورای عالی کار درباره حقوق و دستمزد
- عوامل فردی
- عوامل شغلی مشخص شده در طرح طبقه بندی مشاغل
- امتیازات در اختیار هیئت مدیره
حقوق و دستمزد متغیر
با همه این‌ها به یاد داشته باشید مبالغی تحت عنوان فوق العاده به حساب کارگران وکارمندان زیر نظر وزارت کار واریز خواهد شد. این مبالغ نیز همانند مصوبات افزایش عمومی حقوق و دستمزد توسط وزارت کار یا دیگر مراجع ذی ربط تعیین می‌شوند.
لینک مفید: نحوه ارسال اظهارنامه ارزش افزوده
فوق العاده کاری ها
فوق العاده بد بودن آب و هوا، محرومیت از تسهیلات زندگی و محل خدمت
این نوع فوق العاده به تمام کارکنان دائم و قراردادی شرکت که در مناطق دور از مرکز (محلی که در آن پذیرفته شده اند) یا در مناطق بد آب و هوا فعالیت می‌کنند پرداخت می‌شود. مقدار این پرداختی‌ها طبق جدولی که وزارت کار متولی آن است مشخص می‌گردد.
فوق العاده اضافه کاری
در صورتی که در خارج از ساعات اداری برای انجام کاری در شرکت بمانید و یا کار کنید، به شما اضافه کاری پرداخت خواهد شد. مبلغ اضافه کاری معمولاً براساس ساعاتی که در شرکت می‌مانید مشخص می‌شود. این مبلغ هر ساله توسط دولت ارائه می‌شود.
هر فرد بیش از ۴ ساعت در روز نمی‌تواند به عنوان اضافه کاری مشغول باشد. تنها در صورتی می‌توان بیشتر اضافه کاری کرد که مدیرعامل یا هیئت مدیره تعیین کرده باشد.
فوق العاده شغل
هرچه مدرک تحصیلی یا تخصصی بالاتری داشته باشید، فوق العاده شغل بالاتری دریافت می‌کنید. این مبلغ به صورت درصد در فیش حقوقی ذکر می‌شود.
فوق العاده برجستگی
۱۰ تا ۲۰ درصد از حقوق مبنای افراد شاغل در یک شرکت که بالاترین نمره ارزشیابی را کسب کرده‌‌اند به مدت یک سال این مبلغ را در ستون دریافتی‌ها مشاهده می‌کنند. از جمله دیگر فوق العاده‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فوق العاده سختی کار
- فوق العاده جذب مناطق محروم
- فوق العاده جذب مشاغل
- فوق العاده ویژه
- اصطلاحات فیش حقوقی
اصطلاحات فیش حقوقی و مفاهیم مربوط به آن
فیش حقوقی سندی است که در آن تمام کسورات و دریافتی‌های کارمندان به صورت کاملاً مشخص ارائه می‌شود. این سند درباره تمام کارمندان دولت و کارخانه‌ها صادر می‌شود. با این حال امروزه با کمک نرم افزارهای حسابداری امکان صدور این سند برای تمام کسب و کار‌ها وجود دارد.
در اکسل محاسبه حقوق دستمزد 1401 میتوانید با وارد کردن شماره پرسنلی فرد مورد نظر به فیش حقوقی وی دست یابید. جهت دانلود نسخه دمو از دکمه بالای صفحه اقدام کلیک کنید.
جمع ناخالص پرداختی
مجموع تمام پرداختی‌های کارمند یا کارگر در قسمت جمع ناخالصی پرداختی محاسبه می‌شود. این بخش شامل جمع همه حقوق فرد بدون کسورات می‌شود.
جمع خالص پرداختی در فیش حقوقی
در صورتی که جمع ناخالص پرداختی‌ها را از مجموع کسورات کم کنید؛ آنچه باقی می‌ماند جمع خالص پرداختی است. جمع خالص پرداختی همان مبلغی است که کارمند یا کارگر دریافت کرده است.
کمک هزینه عائله مندی
افرادی که متاهل باشند می‌توانند از فیلدی به نام کمک هزینه عائله مندی در فیش حقوقی خود استفاده کنند. تمام کارمندان متاهل دولت شامل این بخش می‌شوند. مبلغ عائله مندی نیز هر ساله به صورت بخشنامه‌‌ای به ادارات دولتی اعلام می‌شود. شرکت‌ها و کارخانه‌های خصوصی نیز در ابتدای سال مبلغ عائله مندی را خود اعلام می‌کنند. این فیلد در قسمت دستمزد و مزایا قرار دارد.
کمک هزینه اولاد
بانوان یا آقایان شاغل در دولت که یک فرزند یا بیشتر داشته باشند، در هر فیش حقوقی مبلغی تحت عنوان کمک هزینه اولاد دریافت می‌کنند. این مبلغ به ازای هر کودک پرداخت می‌شود. این مبلغ همانند هزینه عائله مندی در قسمت دستمزد و مزایا قرار گرفته و عددی ثابت است.
افزایش سنواتی
حقوق سال قبل و نتایج ارزشیابی سالانه تعیین می‌کنند مقدار افزایش سنواتی شما چقدر باشد. به طور کلی هر چقدر در یک شرکت سابقه بیشتری داشته باشید، سنوات بیشتری به شما تعلق می‌گیرد.
حق بیمه
به طور کلی چه در یک شرکت دولتی باشید یا یک شرکت خصوصی، کارفرما موظف است هر ماه ۷ درصد از حقوق و مزایای کارکنان خود را به سازمان تعمین اجتماعی پرداخت کند. خود کارفرما نیز وظیفه دارد ۲۰ درصد سهم خود را به همراه ۳ درصد بیمه بیکاری هر کارمند یا کارگر تا پایان ماه به حساب سازمان تعمین اجتماعی واریز کند. ۷ درصد کسری حقوق نیز باید توسط کارفرما به این سازمان واریز شود.
کسورات قانونی
به طور کلی مبالغی که به صورت قانونی کارفرما از حقوق کارکنان کم کرده و به حساب سازمان‌های ذی نفع واریز می‌کند، کسورات قانونی نام می‌گیرد. کسورات قانونی مقدار مشخصی دارند که هر ماه تا قبل از ۲۳ باید پرداخت شوند. از جمله مهم‌ترین کسورات قانونی می‌توان به حق بیمه و مالیات اشاره کرد.
کسورات توافقی
دسته‌‌ای دیگر از کسورات هستند که با توافق میان کارکنان و کارفرما از حقوق آن‌ها کاسته می‌شود. برای مثال در صورتی که از شرکت وام گرفته باشید ممکن است بخواهید اقساط وام به صورت ماهیانه از حقوق شما کسر شود.
جریمه، سایر بیمه‌ها، بستانکاری یا مالیات‌های خاص از جمله دیگر کسوراتی هستند که در فیش حقوقی ذکر می‌شوند.
لینک مرتبط: فرم های انبارداری | رسید تحویل کالا
فرمول محاسبه حقوق و دستمزد با استفاده از مزایا و کسورات
برای هر بخش از لیست حقوق و دستمزد یک فرمول خاص وجود دارد که به کارمندان کمک می‌کند درک بهتری از وضعیت شرکت و کارکنان داشته باشند. در ادامه به برسی هر کدام از این فرمول ها می‌پردازیم.
فرمول محاسبه اضافه کاری
ماده ۵۹ قانون به برسی این فرمول و قوانین مربوط به آن پرداخته است:
پایه اضافه کاری = (ساعات اضافه کاری * ۱. ۴ *۲۲۰ ساعت) / حقوق
از نظر قانونی دو شرط کلی برای اضافه کاری وجود دارد: ۱. موافقت شخصی کارگر برای اضافه کاری ۲. پرداخت ۴۰ درصد اضافه بر مزد هر ساعت کاری عادی.
فرمول محاسبه تعطیل کاری
ماده ۶۲ قانون کار می‌گوید روز جمعه، روز تعطیل هفته است. با این حال در صورتی که کارکنان براساس درخواست کارفرما در این روز نیز مشغول به کار باشند، علاوه بر مزد این روز، حدود ۴۰ درصد مضاف بر مزد اولیه در پایان ماه دریافت خواهند کرد. فرمول محاسبه تعطیل کاری در زیر آورده شده است:
حقوق تعطیل کاری = (ساعات اضافه کاری * ۱. ۴ *۲۲۰ ساعت) / حقوق پایه
شب کاری و تاثیر آن در محاسبه حقوق و دستمزد
ماده 58 قانون کار برای کارکنان غیر نوبتی که در شب کار می‌کنند، مبلغی اضافی در نظر گرفته است. این مبلغ معادل ۳۵ درصد مضاف بر ساعات کاری عادی فرد خواهد بود. در زیر فرمول محاسبه شب کاری در پایان هر ماه را مشاهده می‌کنید:
دستمزد شب کاری = (ساعات اضافه کاری * ۱. ۳۵ *۲۲۰ ساعت) / حقوق پایه
فرمول محاسبه شیفت کاری
شیفت یا نوبت کاری براساس جدول زیر محاسبه می‌شود.
|
درصد فوق العاده دریافتی |
بازه شیفت کاری |
تعداد روز |
فرمول محاسبه |
|---|---|---|---|
|
10% |
ساعت 6 صبح تا 2 بعد از ظهر |
15 |
میزان حقوق = (ساعات نوبت کاری * 0.1 *220 ساعت ) / حقوق پایه |
|
15% |
ساعت 2 بعد از ظهر تا 10 شب |
10 |
میزان حقوق = (ساعات نوبت کاری * 0.15 *220 ساعت ) / حقوق پایه |
|
22.5% |
ساعت 10 شب تا 6 صبح |
15 |
میزان حقوق = (ساعات نوبت کاری * 0.225 *220 ساعت ) / حقوق پایه |
فرمول محاسبه سنوات کاری
(تعداد روزهای کارکرد * ۳۶۵ روز) / حقوق پایه = سنوات
فرمول محاسبه عیدی
به طور کلی عیدی کارکنان نباید کمتر از دو برابر حداقل حقوق باشد. از این رو با شروع سال جدید ابتدا باید دو برابر حقوق پایه را محاسبه کنید. همه این‌ها زمانی است که مبلغ اعلام شده از سه برابر حداقل حقوق همان سال بیشتر نباشد.
(حقوق و مزایا * کارکرد * ۲) / تعداد روزهای سال = عیدی و پاداش‌های پایان سال
انواع مرخصی در قانون کار
- مرخصی استحقاقی
- مرخصی ساعتی
- مرخصی بدون حقوق
- مرخصی استعلاجی
- مرخصی بارداری
نحوه محاسبه مرخصی در قانون کار
مرخصی استحقاقی
به مرخصی‌هایی گفته می‌شود که براساس قانون کارفرما موظف به پرداخت حقوق در آن هاست. هر کارفرما سیاست‌های متفاوتی برای پرداخت مرخصی استحقاقی به کارکنان دارد. از این رو بهتر است هنگام نگارش قرارداد به این موضوع توجه داشته باشید.
از سوی دیگر در اکثر کشورها مقدار این مرخصی برابر ۲. ۵ روز در ماه به همراه روزهای تعطیل هفته است. این مقدار در سال برابر ۲۶ روز است که به همراه جمعه‌ها، ۳۰ روز خواهد بود است. در ایران این مقدار ۳۱ روز به همراه روزهای تعطیل رسمی است. یک روز دیگر روز کارگر است که کارفرما حق به کار گیری کارگران را ندارد.
این نوع مرخصی در دسته مرخصی‌های دارای حقوق جای می‌گیرد. با این حال به یاد داشته باشید که هیچکس نمی‌تواند بیش از ۹ روز از مرخصی استحقاقی خود را ذخیره کند. در صورت وقوع هر گونه حادثه از جمله از کار افتادگی یا فوت کارگر، مطالبات مربوط به این نوع مرخصی به بازماندگان تعلق خواهد گرفت. مشروط بر اینکه کارگر استعفا یا ترک کار نکرده باشد.
مرخصی ساعتی
همان مرخصی استحقاقی است که به صورت روزانه اخذ می‌شود. این نوع مرخصی در پایان سال از مرخصی‌های سالانه کسر می‌شود.
هر کارفرما موظف است برای ادای فریضه حج واجب به کارگر اجازه دهد. البته این مقدار از مرخصی استحقاقی کارگر یا کارمند کسر می‌شود. در صورتی که مرخصی‌های استحقاقی کافی نبود، کارگر از مرخصی بدون حقوق استفاده خواهد کرد.
مرخصی بدون حقوق
از جمله مرخصی‌هایی است که باید با هماهنگی کارفرما صورت گیرد. چرا که در این دوره قرارداد کاری به حالت تعلیق در می‌آید. اما پس از پایان مرخصی کارگر یا کارمند به کار باز می‌گردد.
مرخصی بدون حقوق حداکثر دو سال است؛ اما در صورتی که از مرخصی تحصیلی استفاده کنید، می‌توان این مقدار را به مدت دو سال دیگر تمدید کرد. در این نوع مرخصی حق بیمه یا حقوق پرداخت نمی‌شود. همچنین بابت آن سابقه‌‌ای نیز درج نخواهد شد.
مرخصی استعلاجی
مرخصی است که همه کارگران در صورت ازدواج دائم یا فوت یکی از اعضای خانواده از آن بهره مند می‌شوند. این نوع مرخصی با حقوق، سه روز بیشتر نیست. از سوی دیگر حق بیمه یا حقوقی پرداخت نمی‌شود و جزء سنوات نیز محسوب نمی‌گردد. با این حال اگر سازمان تعمین اجتماعی موافقت کند، کارگر هم از غرامت دستمزد، هم از سوابق کار و بازنشستگی برخوردار می‌شود.
همچنین مرخصی استعلاجی مرخصی است که سقف ندارد. این نوع مرخصی به شرطی که پزشک معتمد یا سازمان تعمین اجتماعی تایید کند، ادامه خواهد داشت.
مرخصی بارداری
آخرین مرخصی است که در این مقاله به آن اشاره می‌کنیم. این مرخصی که به کارکنان خانم تعلق می‌گیرد، در حال حاضر به مدت شش ماه است. در طی این مدت بانو حقوقی دریافت نمی‌کند اما سازمان تعمین اجتماعی هزینه بیمه را می‌پردازد. این دوره جزء تعلیق از کار به حساب می‌آید. از این رو کارگر پس از پایان دوره می‌تواند به کار بازگردد. لازم به ذکر است که این دوره در سوابق شما خواهد بود.
ممنون از شما بابت مطالعه این مقاله، منتظر نظرات شما پیرامون حقوق دستمزد هستیم.
اگر می خواهید نگرش ها را تغییر دهید کارتان را با تغییر دادن یک رفتار شروع کنید. (ویلیام گلاسر)
